Học sinh trường THPT Nguyễn Tất Thành (Hà Nội) được học cách sử dụng bao cao su trong một lớp học về tình dục an toàn. Ảnh: AFP

H. là một cô gái mới chỉ 20 tuổi, đã phá thai 2 lần trong vòng 2 năm. Chẳng ai từng trò chuyện với cô về tình dục: bố mẹ không, giáo viên không – còn bạn bè của cô thì cũng không hiểu nhiều hơn cô là bao. “Em đã rất hoảng loạn khi phát hiện mình có thai,” H. chia sẻ. “Em nghĩ rằng nếu được dạy về tình dục an toàn sớm hơn, chúng em đã có thể tránh được cạm bẫy này.”

H. không phải là trường hợp duy nhất. Việc thiếu hụt giáo dục giới tính – giáo dục tình dục ở nhà hay ở trường đã dẫn đến một bộ phận giới trẻ tại Việt Nam phụ thuộc vào các hình thức nạo phá thai như một “biện pháp phòng tránh thai”.

Trò chuyện về tình dục “gần như bị cấm”, Hoàng Linh, 23 tuổi – một người trẻ đang thực hiện các chương trình thay đổi thái độ về tình dục đã lỗi thời ở một quốc gia không quen thuộc với những cuộc trò chuyện cởi mở về tình dục và bản dạng giới cho hay. Việt Nam có một lượng lớn dân số trẻ và các giá trị tình dục của họ đã vượt qua rào cản của một quốc gia vốn được cho là bảo thủ, với các ứng dụng hẹn hò, bao cao su và thuốc phá thai có thể dễ dàng tiếp cận được. Tuy nhiên, khoảng cách thế hệ đã “bỏ lại” giới trẻ hoang mang mà không có thông tin hay sự hỗ trợ đầy đủ cho sự phát triển đời sống tình dục lành mạnh.

Hoàng Linh – đồng sáng lập chương trình WeGrow Edu. Ảnh: AFP

Cha mẹ thì né tránh, xã hội thì “chưa hiểu giáo dục giới tính và tình dục là gì và cần phải làm như thế nào”, Linh cũng như nhiều bạn trẻ khác, đều có thể dễ dàng nhớ lại dáng vẻ lúng túng của giáo viên bộ môn sinh học khi cố “che đậy” những thông tin về sinh sản, khi không thể giải thích được “tình dục là gì” với một đám trẻ 13 tuổi đang bối rối. Cùng với 3 người bạn của mình, khi tất cả đều đang ở độ tuổi 20, Linh đã khởi nghiệp với WeGrow Edu từ một địa điểm co-working tại Hà Nội, nơi cất các hộp quà chứa đầy băng vệ sinh, que thử thai và bao cao su – cũng như các hướng dẫn quan trọng về cách thức và thời điểm thanh thiếu niên có thể sử dụng chúng.

Nhiều thập kỷ qua, Việt Nam thực thi chính sách  2 con nhưng lại có khá ít thông tin toàn diện về sức khỏe sinh sản và gần như không có các dịch vụ kế hoạch hóa gia đình miễn phí. Theo Viện Alan Guttmacher – một tổ chức giáo dục sức khỏe sinh sản phi lợi nhuận, chính sự thiếu hụt đó đã khiến Việt Nam trở thành một trong những nước có tỉ lệ nạo phá thai cao nhất thế giới. Các chuyên gia cho rằng xã hội Việt Nam đã trở nên cởi mở hơn và giới trẻ thì thoải mái hơn với các vấn đề xung quanh quan hệ tình dục trước hôn nhân, nhưng vẫn còn nhiều phụ huynh và giáo viên lo sợ rằng thảo luận về chủ đề này sẽ khuyến khích các hành vi tình dục.

Hiện nay, bao cao su hoàn toàn có thể mua được một cách dễ dàng tại hầu hết các siêu thị, cửa hàng tiện lợi hay nhà thuốc. Trong khi đó, thuốc phá thai – đáng nhẽ bắt buộc phải do bác sĩ chỉ định – cũng có thể được một số nhà thuốc cung cấp mà không cần điều kiện gì cả.

Tỉ lệ nạo phá thai hiện nay có xu hướng giảm, nhưng con số vẫn cao. Năm 2005,  theo thống kê của Bộ Y Tế do Quỹ Dân Số Liên Hợp Quốc (UNFPA) trích dẫn, có 37 ca nạo phá thai trên 100 em bé được sinh ra. Đến năm 2019, con số này giảm xuống còn 12, nhưng UNFPA cho rằng con số thực tế còn cao hơn do có rất nhiều ca nạo phá thai được thực hiện ở các cơ sở tư nhân. H. cho biết rằng cô đã không biết phải làm gì khi phát hiện mình mang thai ở tuổi 16 sau khi quan hệ tình dục không an toàn với một người bạn, và đã phải tìm tới sự giúp đỡ từ một bạn nữ khác lớn tuổi hơn.

“Nó rất đau. Sau đó, em cảm thức rất bất an và trống trải.” H. chia sẻ. H. sau đó đã tìm hiểu về các biện pháp tránh thai khi hẹn hò với bạn trai sau, nhưng bấy nhiêu đó không đủ để bảo vệ cô. H. mang thai một lần nữa ở tuổi 18. Cô đã dễ dàng mua được thuốc phá thai tại một hiệu thuốc ngoài.

Học sinh trường THPT Nguyễn Tất Thành (Hà Nội) trong một lớp học Lớn Rồi Đấy Nhé!. Ảnh: AFP

Anh Nguyễn Văn Công, một bác sĩ 33 tuổi và là nhà sáng lập dự án giáo dục sức khỏe “Lớn Rồi Đấy Nhé!” thuộc Tổ chức Giáo dục Sức khỏe Wellbeing cho biết, chương trình của anh đã tập huấn cho hàng nghìn học sinh về tình dục an toàn và các biện pháp phòng tránh thai để giải quyết mối lo ngại rằng “phá thai cũng được xem như một biện pháp phòng tránh thai”. Trao đổi bên lề một lớp học của Lớn Rồi Đấy Nhé! Cho học sinh THPT tại Hà Nội – nơi học sinh được khuyến khích trao đổi về mọi vấn đề từ thủ dâm, các bệnh lây truyền và các biện pháp phòng tránh, bác sĩ Công cho biết, phụ huynh và nhà trường thường e ngại khi nói về chủ đề này do họ vẫn lo sợ nó sẽ khuyến khích các hành vi tình dục.

“Người lớn thường trốn tránh việc thảo luận với chúng em về chủ đề này” – Ngô Quang Huy, 17 tuổi, cho hay.

Với WeGrow Edu, bên cạnh các hộp quà với các biện pháp tránh thai cho thanh thiếu niên, họ cũng có những cuốn sách giải thích những điều cơ bản dành cho trẻ em ở độ tuổi từ 4 tuổi trở lên. Giá mỗi chiếc hộp quà như vậy vào khoảng hơn 1 triệu đồng. Mức giá này khá cao hơn so với khả năng của đa phần phụ huynh Việt Nam, nhưng nhu cầu lại rất lớn. “Ngay cả những người bạn của tôi, khi lần đầu nhận hộp quà, họ cũng thú nhận rằng đây là lần đầu tiên họ động vào chiếc bao cao su”, cô nói.

(Theo AFP)

*Bản quyền bài viết và hình ảnh thuộc Agence France-Presse (AFP). Quý vị có thể theo dõi bài viết gốc tại link: https://www.afp.com/en/news/3954/lets-talk-about-sex-vietnams-millennials-condoms-consent-doc-1sa5sd4